Pandeminin rehberlik mesleğine etkileri

1992 yılından beri aktif olarak sahada çalışan, ömrünü yollarda geçiren, Bursa ve İstanbul Rehber Oda ve Derneklerinde yıllarca emek vermiş, İRO-İstanbul Rehberler Odası Delegesi olduğum süreçte dönemin TUREB (Türkiye Rehberler Birliği) Başkanı Şerif Yenen önderliğinde yürütülen çalışmalarda yıllarca beklenen Rehberlik Meslek Yasası’nın çıkarılmasında Ankara yollarını defalarca aşındırarak çorbada tuzu olan biri olarak süreci ve yaşananları çok iyi biliyor, yaşıyor ve yakından takip ediyorum.

TURİST REHBERLERİ KORONAVİRÜSE KARŞI

Koronavirüs salgınının, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de birçok iş alanını olumsuz etkilediği bir gerçek. Her yıl milyonlarca liralık ekonominin kaynağı turizm sektörü de salgının en çok vurduğu iş alanlarından biri oldu. Peki ya her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin geldiği, ülke turizm pastasından payını arttırmaya çalışan Bursa’da gelen ziyaretçileri karşılayarak onları gezdiren Bursalı Kültür ve Turizm Bakanlığı kokartına sahip turist rehberleri bugünlerde ne yapıyor?

Şehirde bulunan BURO-Bursa Turist Rehberleri Odası Başkanı Denizhan Sezgin ve Profesyonel Turist Rehberleri Bilal Çağatay Erentürk (Buro Bşk yrdcısı), Kürşat Özen (Buro Yön. Kur. üyesi), Nuri Arslan (Buro Yön. Kur. üyesi) ve Hatice Şen ile salgının turizme etkisini ve turist rehberlerinin zorlu süreçteki durumlarını konuştuk. Turizm Bakanlığı, turizm faaliyetlerinin güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi amacıyla, turist rehberliği hizmetinde hangi önlemlerin alınması ve sürekliliğinin sağlanmasıyla ilgili bir genelge yayımlasa da gezdirecek grup bulamayan rehberler için süreç sıkıntılı geçiyor. Başka işlere yönelen rehberler, ailelerini geçindirme noktasında zorlanıyor.
 

DESTEK KREDİSİ GELDİ AMA

Sezonluk çalışma ve yevmiye sistemi dolayısıyla düzensiz geliri olan profesyonel turist rehberleri, Türkiye’de Mart ayında başlayan virüs-karantina sürecine hazırlıksız yakalandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı virüs salgını sürecinde 10 bin liralık düşük faizli, altı ayı ödemesiz 30 ay taksit ödemeli- kredi olanağı sunarak, rehberlerin bir kısmına can suyu olmuştu ancak bu destek binlerce çalışanın yer aldığı sektör için yeterli olmadı. Profesyonel olarak turist rehberliği yapan pek çok kişi bu süreçte sektör dışı iş arayışlarına başladı.

Bunun en büyük nedeni rehberlerin sezonun kapanmasının ardından kış dolayısıyla üç-dört aydır çalışmamış olması, ve mart ayında ilan edilen tedbirler sonrasında zaten yaz aylarından elde edilen gelir ile hayatını idame ettirmeye çalışan birçok rehberin salgın sürecine sıfır birikim ile girerek, hazırlıksız yakalanmış olması.
 

SERBEST REHBERLERİN DURUMU VAHİM

Bir seyahat acentesine bağlı olarak çalışanlar biraz daha şanslı görünse de serbest çalışan rehberler sıkıntı içinde.. Rehberin kısa vadeli işsizlik ödemelerinden faydalanabilmesi için sigortalı olması gerekiyor. Sigortasız çalışan rehberler belge gösteremediği için bu uygulamadan faydalanamıyor. Türkiye’de kokartlı rehber sayısı yaklaşık 14 bin, 8-9 bin civarında eylemli rehber olduğunu düşünür ve ailelerini de eklersek, bu tabloya seyirci kalmak yerine yeni çözümler ve destekler için çalışmalar yapmak gerekiyor.
 

AŞININ BULUNMASI HER ŞEYİ DEĞİŞTİRECEK
Denizhan Sezgin / Bursa Turist Rehberleri Odası Başkanı

Mart ayında itibaren yaşadığımız süreçte, turizmin en önemli parçalarından biri olan rehberler turların olmaması nedeniyle günlerini “çalışamayarak” geçirdi. Bakanlığımızın bazı çabaları oldu, krediler verildi fakat şu anda bunlar da yetersiz kalmış durumda, Turlar olmadığı için arkadaşlarımız maddi sıkıntıya girdi. Dünya genelinde yaşanan bu sıkıntının kısa vadede geçeceğini de zannetmiyorum, aşının bulunmasına bağlı olarak toparlanma sürecinin hızlanacağını tahmin ediyorum. Dünya tarihinde geçmişte de yaşanan bu tarz pandemiler maalesef uzun süreli oluyor. Turizmde çok önemli olan, kişilerin bir yerden bir yere seyahat etmesi, kültürel aktiviteler yapması için şu anda ortam çok müsait değil ve Bursa’daki turist rehberleri de bireysel çalıştıkları için profesyonel rehberlik hizmeti veremiyorlar, şehrimize turlar gelmiyor. Rehberlik online veya uzaktan değil, yüz yüze yapılan, insan ilişkisi gerektiren bir meslek. Bizler Oda olarak, TUREB olarak ve bağlı olduğumuz Kültür ve Turizm Bakanlığı desteği ile bazı çalışmalar içindeyiz. Bu zor süreci en az zararla atlatmaya çalışıyoruz. Turlar açısından her zaman daha hareketli olan sonbahar döneminde az da olsa turların Bursa’ya gelmeye başlayacağını düşünüyorum. Sürecin önümüzdeki bir seneye daha yayılabileceğini tahmin ederek Bursa’daki diğer paydaşlarımız olan Bursa Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi, TÜRSAB Güney Marmara Bölgesel yürütme kurulu, GÜMTOB başta olmak üzere ve turizmin diğer ilgili kurumlarıyla ile birlikte virüs salgını nedeniyle Bursa turizminin önünde oluşan engelleri aşmaya yönelik çalışmalar yapıyoruz. Bunlardan biri “Güvenilir bir şehir olmak”. Bursa’nın sağlık açısından güvenilir bir şehir olduğu imajını yarattığımız takdirde turistler Bursa’ya gelecektir, bununla ilgili çalışmalar yapılıyor. Geçtiğimiz gün rehber arkadaşlarımız Bursa İl Kültür Turizm Müdürümüz Sn. Dr. Kamil Özer ile bir araya geldik bilgi alışverişinde bulunduk.

2019’U YAKALAMAK ÜÇ YIL ALIR
KÜRŞAT ÖZEN / REHBER

Bursalı turist rehberleri zor durumdaDünya ve ülkemiz üzerinde yaşanan genel sıkıntılarda her zaman ilk etkilenen sektörlerin başında turizm gelir. İnsanlar tatile gitmek isteseler de ayırmış oldukları zamanı ve bütçeyi yaşadıkları bu olumsuz süreçten dolayı kullanmak istemezler. Sağlıklarını, can ve mal güvenliklerini, olası farklı kötü senaryoları düşündükleri için tatil hemen ertelenir.

Evimizin tek geçim kaynağı olan rehberlik mesleğini maalesef bu süreçte yapamamanın üzüntüsü içerisindeyim. Pandemi sürecinde Mart ayından bu zamana kadar hiçbir tura katılamadık ve nereye kadar dayanacağımızı maalesef bilmiyoruz. Sürecin ne zaman biteceğini, ve sonucun ne olacağını kimsenin bilmediği bir kriz içerinde bizlerde ne yapacağımız bilemez bir durumdayız.

Hayatı sürdürebilmek için nasıl bir ekonomik fayda, yeni gelir kaynakları ve iş imkanlarımız olur diye kara kara düşünmeye başladık. Farklı sektörlerde iş aramaya başlasak bile dünya çapında olan bir durum ülkemizdeki iş olanaklarında sıkıntı içerisine girmeye sektörleri sürükledi ve bundan dolayı sektör kuruluşları da eleman alımlarını durdurdu. Başka işte çalışmak istesek bile çalışacak iş bulmak bile zor artık. Covid-19 virüsü aşısı bulunup insanlar üzerinde tam anlamıyla olumlu etki gösterene ve vaka sayıları bitene kadar sektörümüz tam anlamıyla düzelmeyecektir. Umudum Haziran 2021 tarihinde %50 oranında sektörün canlanmaya başlaması. 2019 yılındaki verilere ulaşmamız için önümüzde en az 3 sene daha olduğunu düşünüyorum. Bu zaman içerisinde bu mesleğe gönül vermiş rehberlik mesleği ile evini geçindiren bizlerin nasıl dayanacağını bilemiyoruz.
 

TURİZME HIZ KAZANDIRAN SÖYLEMLER GEREK
BİLAL ÇAĞATAY ERENTÜRK / REHBER

Bursalı turist rehberleri zor durumdaGeçim kaynağı yerli veya yabancı turistlere ülkemizin değerlerini anlatmak olan rehberlerin bir anda yaşadığı kayıp yani sektörün sıfırlanması geleceğe dönük planlarıyla rehberleri büyük bir boşluğa itmiştir. 2020 yılı turizmi rehberler için belirsiz bir hale gelmiş hatta bitmiştir diyebiliriz.

Tabii ki önceliğimiz sağlık, sağlık olmadan hiç bir şey olmayacaktır ama sağlığı öncelerken de tek geliri rehberlik olan bir diğer ifadeyle bilgi olan rehberlerin gelirleri bir anda maalesef sıfırlanmıştır. Rehberler bu süreçte ayakta kalabilmek için varsa ufak birikimlerini değerlendirmiş kimisi devlet tarafından yapılan desteklere başvurmuş ama bu herkes için olumlu sonuçlanmamış kimisi ise yakın çevresinden borç alarak ayakta kalmaya çalışmıştır. Normalleşmenin başlamasıyla geleceğe dönük düşünceler pozitif bir bakış açısı kazanmış olsa da kısa vadede bu görüntünün eski günlere ulaşması mümkün görünmüyor.

En iyi ihtimalle her şey yolunda gider ve farklı bir sorunla tekrar karşılaşmazsak 2021 yılı bahar ayından itibaren sektörün hız kazanacağına ve eski günlerine döneceğine inanıyoruz ve inanmak istiyoruz. Şu anda bir şey yok mu diyecek olursanız tabi ki var ufak tefek kıpırdanmalar var ama turizm camiası için yeterli değil. Yeterli hale gelebilmesi için yurt içinde ve yurt dışında turizm hususunda hızlı, etkili, güvenilir ve devamlılık arz eden tanıtımların hız kazanması ve uzun bir süre gündemde kalması gerektiğini düşünüyorum. Yurt içinde özellikle halen müşterilerimizde vakalar dolayısıyla tedirginlikler çekimserlikler görüyoruz bu hususta da bir çalışma yapılmalı ve turizme hız kazandırıcı söylemlerde bulunulmalı.
 

DESTEK BEKLİYORUZ
NURİ ARSLAN / REHBER

Bursalı turist rehberleri zor durumdaDünya çapında etkili olan bu pandemi , diğer sektörlerde olduğu gibi turizm sektörünü de derinden etkilemiştir. Sektör içerisinde en fazla etkilenenler ise turist rehberleri olmuştur.Pandemi öncesi zaten zor şer idare eden bizler, artık tam manasıyla zor durumdayız. Günlük insani ihtiyaçlarımızı karşılamakta sıkıntı çekmekteyiz. Kenarda köşede var olan üç beş kuruş eridi gitti. Rehberlerin sıkıntısı büyük. Bu duruma ne kadar dayanılır bilinmez ama ufukta bir ışık görünmüyor. Turist rehberleri olarak destek bekliyoruz.

BAŞKA İŞLER BULMAK ZORUNDA KALDIK
HATİCE ŞEN / REHBER

Bursalı turist rehberleri zor durumdaSüreç bizim için gerçekten zor bir süreç ve uzun bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Sadece rehberlikten geçimini kazananların durumu kötü, biz aile olarak eşimin sabit bir geliri olduğu için şu ana kadar durumu idare edebildik ama başka arkadaşlarımız krediye başvurdu, ek bir iş yapma gayreti içine girdiler. Bursa’daki rehberlerin şu anda Bursa’da rehberlik yapmaktan ziyade bazılarının şehir dışına çıkarak az da olsa hareket olan Pamukkale, Kuşadası veya sahil kesimlerde çalışmaya gittiklerini biliyorum. Yaz mevsimi bizim için zaten ölü bir sezon oluyor; ama bu virüs nedeniyle yaşanan olumsuzlukların, sezon başı yani iş yaptığımız ilkbahar sezonundan önce mart ayında başlaması hepimizi, arkadaşlarımızı maddi olarak etkiledi. Şunun da altını çizmeliyim ki sadece rehberleri değil turizmden ekmek yiyen herkesi olumsuz etkiledi. Ben önümüzdeki sonbaharında çok hareketli olacağını sanmıyorum, bundan sonra 2021 nisan-mayıs aylarında turizm hareketliliği başlar diye düşünüyorum. Nereden baksanız 6-7 ay daha Bursalı rehberler için zor geçecek.